Ηγεσία, Οικονομία και Δίκαιο της Εκκλησίας

4η Ειδίκευση: Ηγεσία, Οικονομία και Δίκαιο της Εκκλησίας

Α' Εξάμηνο

Το μάθημα εισάγει τους φοιτητές στις αρχές και τεχνικές της επιστημονικής έρευνας και συγγραφής, εστιάζοντας στη μεθοδολογία και την ακαδημαϊκή δεοντολογία. Εξετάζονται οι διαδικασίες συλλογής, ανάλυσης και τεκμηρίωσης ερευνητικών δεδομένων, καθώς και η αξιολόγηση πηγών και βιβλιογραφίας. Παρουσιάζονται τα στάδια ποιοτικής και ποσοτικής έρευνας και οι κατάλληλες μεθοδολογικές επιλογές για κάθε είδος μελέτης. Οι φοιτητές μαθαίνουν να σχεδιάζουν οργανωμένα την έρευνά τους, να επιλέγουν μεθόδους ανάλυσης και να συντάσσουν τεκμηριωμένα επιστημονικά κείμενα. Παράλληλα, καλλιεργούνται δεξιότητες αυτόνομης και ομαδικής εργασίας, κριτικής σκέψης και ορθής χρήσης τεχνολογικών εργαλείων.

Το μάθημα μελετά την ιστορική εξέλιξη, τη σημασία και τους κανόνες της εκκλησιαστικής επιστολογραφίας, καθώς και την εθιμοτυπία που διέπει τις επικοινωνίες της Εκκλησίας. Μέσα από διεπιστημονική προσέγγιση (θεολογία, φιλολογία, ιστορία, διπλωματία), εξετάζονται οι μορφές, το ύφος και οι θεσμικές συμβάσεις των επιστολών από την Πρώιμη Εκκλησία έως σήμερα. Οι φοιτητές αναλύουν πρωτογενή κείμενα και συμμετέχουν σε εργαστήρια συγγραφής εκκλησιαστικών επιστολών, αναπτύσσοντας δεξιότητες γραπτής επικοινωνίας, θεσμικής ευαισθησίας και τήρησης του εκκλησιαστικού πρωτοκόλλου.

Το μάθημα εστιάζει στη δομή, οργάνωση και λειτουργία των εκκλησιαστικών νομικών προσώπων βάσει των Ιερών Κανόνων και της πολιτειακής νομοθεσίας. Εξετάζονται ο Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας της Ελλάδος, οι Κανονισμοί της Ιεράς Συνόδου και το σχετικό νομικό πλαίσιο. Παρουσιάζονται ζητήματα διοίκησης Μητροπόλεων, Ενοριών, Μονών, Προσκυνημάτων και του Αγίου Όρους, με έμφαση στην ποιμαντική, θεολογική και εκκλησιολογική διάσταση της διαχείρισης. Οι φοιτητές αποκτούν ικανότητες διοικητικού σχεδιασμού και κατανόησης των θεσμικών διαδικασιών της Εκκλησίας.

Το μάθημα διερευνά τον ρόλο της Εκκλησίας στη διαμόρφωση κοινωνικών δικτύων και μορφών αλληλεγγύης στο πλαίσιο της κοινωνικής οικονομίας. Εξετάζεται η σχέση θρησκείας και κοινωνικής συνοχής, η συμβολή της Εκκλησίας στην αντιμετώπιση κοινωνικών κρίσεων και η εξέλιξη των χριστιανικών μορφών κοινωνικής προσφοράς από την πρωτοχριστιανική έως τη σύγχρονη εποχή. Αναλύεται ο κοινωνικός χαρακτήρας του Χριστιανισμού και η συμβολή του στην ανάπτυξη κοινοτικών θεσμών. Οι φοιτητές ενθαρρύνονται να μελετήσουν εναλλακτικά μοντέλα κοινωνικής οργάνωσης και να αξιολογήσουν τον ρόλο της Εκκλησίας στη σύγχρονη κοινωνική πολιτική.

Το μάθημα εξετάζει τη φύση και τις δεξιότητες της εκκλησιαστικής ηγεσίας σύμφωνα με την πατερική διδασκαλία και τις αξίες της ορθόδοξης θεολογίας. Αναλύονται οι ποιμαντικές αρχές της αγάπης, της διακονίας και της ταπεινοφροσύνης ως θεμέλια αποτελεσματικής διοίκησης. Παρουσιάζονται μέθοδοι διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού στις εκκλησιαστικές δομές, με στόχο τη βελτίωση της οργάνωσης, της επικοινωνίας και της συνεργασίας. Οι φοιτητές καλλιεργούν διοικητικές και ηγετικές ικανότητες που συνδυάζουν θεολογική ευαισθησία και οργανωτική επάρκεια.

Το μάθημα συνδυάζει το Κανονικό Δίκαιο με τη θεωρία και πρακτική της οικονομικής διοίκησης εκκλησιαστικών οργανισμών. Παρουσιάζονται τα είδη εκκλησιαστικής περιουσίας και οι κανόνες διαχείρισής τους, καθώς και οι βασικές αρχές προγραμματισμού, στρατηγικού σχεδιασμού και διαχείρισης κινδύνου. Οι φοιτητές μελετούν νομικές και κανονικές πηγές, νομολογία και πραγματικά παραδείγματα διοικητικής πρακτικής. Στόχος είναι η κατανόηση της αρμονικής σχέσης εκκλησιαστικού ήθους, πολιτειακού νόμου και οικονομικής αποτελεσματικότητας στη διαχείριση της εκκλησιαστικής περιουσίας.

Β' Εξάμηνο

Το μάθημα αναλύει τη σχέση Θεολογίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, διερευνώντας τον τρόπο με τον οποίο ο λόγος της Εκκλησίας εκφράζεται και μεταδίδεται στο σύγχρονο επικοινωνιακό περιβάλλον. Εξετάζονται οι προκλήσεις και οι δυνατότητες των ΜΜΕ ως φορέων δημόσιου διαλόγου και πνευματικής επικοινωνίας. Παρουσιάζονται ζητήματα δεοντολογίας, γλώσσας, ύφους και αισθητικής του εκκλησιαστικού λόγου. Οι φοιτητές μελετούν παραδείγματα επιτυχημένης αξιοποίησης των ΜΜΕ από εκκλησιαστικούς οργανισμούς και ασκούνται στην παραγωγή περιεχομένου για έντυπα, ραδιοφωνικά, τηλεοπτικά και ψηφιακά μέσα. Στόχος είναι η ανάπτυξη υπεύθυνης επικοινωνιακής στάσης και η ενίσχυση της θεολογικής μαρτυρίας στον δημόσιο χώρο.

Το μάθημα εστιάζει στην οργανωτική και διοικητική δομή της Εκκλησίας της Ελλάδος, από την Ιερά Σύνοδο έως τις Μητροπόλεις, Ενορίες και Μονές. Παρουσιάζεται η ιστορική εξέλιξη των θεσμών της Εκκλησίας, η κανονική τους θεμελίωση και η σχέση τους με την Πολιτεία. Εξετάζονται ο Καταστατικός Χάρτης, οι Κανονισμοί και οι διαδικασίες λήψης αποφάσεων, καθώς και οι μορφές συνεργασίας μεταξύ εκκλησιαστικών και πολιτειακών φορέων. Μέσα από μελέτη πηγών και πρακτικών περιπτώσεων, οι φοιτητές κατανοούν το θεσμικό οικοδόμημα της Εκκλησίας και τη σημασία της θεσμικής συνοχής για τη λειτουργία της.

Το μάθημα εξετάζει τη θρησκευτική διπλωματία ως μέσο άσκησης ήπιας ισχύος στη διεθνή πολιτική σκηνή. Αναλύονται οι τρόποι με τους οποίους οι θρησκευτικοί θεσμοί, και ειδικότερα η Ορθόδοξη Εκκλησία, συμβάλλουν στον διαπολιτισμικό διάλογο, την ειρήνη και τη διαχείριση διεθνών σχέσεων. Παρουσιάζονται παραδείγματα θρησκευτικής διπλωματίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, την Εκκλησία της Ελλάδος και άλλες Εκκλησίες. Οι φοιτητές μελετούν στρατηγικές επικοινωνίας και συνεργασίας σε διεθνές επίπεδο, αποκτώντας γνώση των μηχανισμών μέσω των οποίων η Εκκλησία ασκεί επιρροή και προάγει την πνευματική διπλωματία.

Το μάθημα παρουσιάζει τις αρχές, τις μεθόδους και τα στάδια οργάνωσης της ιεραποστολής, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Εξετάζεται η θεολογική βάση της αποστολής της Εκκλησίας και η σύνδεσή της με τις ανάγκες του σύγχρονου κόσμου. Παρουσιάζονται παραδείγματα ιεραποστολικών δράσεων, πρακτικές επικοινωνίας, εκπαίδευσης και κοινωνικής προσφοράς. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στον διάλογο με τις σύγχρονες πολιτισμικές προκλήσεις, τις νέες τεχνολογίες και τα κοινωνικά προβλήματα. Οι φοιτητές εκπαιδεύονται στον σχεδιασμό δράσεων που συνδυάζουν ποιμαντική, εκπαιδευτική και κοινωνική διάσταση.

Το μάθημα διερευνά τον θρησκευτικό τουρισμό ως μορφή πολιτιστικής, πνευματικής και κοινωνικής εμπειρίας. Αναλύονται τα προσκυνηματικά κέντρα, οι τόποι λατρείας και τα μονοπάτια πίστης ως πεδία συνάντησης θρησκείας, πολιτισμού και οικονομίας. Εξετάζεται η ψυχοκοινωνική διάσταση του ταξιδιού ως εμπειρίας νοήματος και εσωτερικής μεταμόρφωσης. Παρουσιάζονται παραδείγματα θρησκευτικού τουρισμού στην Ελλάδα και διεθνώς, καθώς και ζητήματα διαχείρισης, προβολής και βιώσιμης ανάπτυξης. Οι φοιτητές κατανοούν τη δυναμική του θρησκευτικού τουρισμού και τον ρόλο της Εκκλησίας στη διαμόρφωση υπεύθυνων μορφών πολιτιστικής κινητικότητας.

Το μάθημα εξετάζει μορφές εκκλησιαστικής ηγεσίας μέσα από τη μελέτη βίων, έργων και παραδειγμάτων προσωπικοτήτων που διαμόρφωσαν την ιστορία και το ήθος της Εκκλησίας. Παρουσιάζονται πρότυπα ηγεσίας από την Αγία Γραφή, τους Πατέρες, τους Νεομάρτυρες και τους σύγχρονους εκκλησιαστικούς ηγέτες. Αναλύεται η σχέση πνευματικότητας και διοίκησης, η σημασία της ταπείνωσης, της διάκρισης και της υπευθυνότητας στην ηγεσία. Οι φοιτητές καλούνται να αξιολογήσουν και να προσαρμόσουν τα εκκλησιαστικά πρότυπα ηγεσίας στις ανάγκες του σημερινού εκκλησιαστικού και κοινωνικού πλαισίου.