Θρησκευτικός Πολιτισμός και Διαπολιτισμική Αγωγή

2η Ειδίκευση: Θρησκευτικός Πολιτισμός και Διαπολιτισμική Αγωγή

Α' Εξάμηνο

Το μάθημα εισάγει στις βασικές αρχές της επιστημονικής έρευνας και συγγραφής στον χώρο της Θεολογίας και των Θρησκειολογικών Σπουδών. Εξετάζει τα στάδια σχεδιασμού, διεξαγωγής και παρουσίασης μιας έρευνας, τη διαμόρφωση ερευνητικών ερωτημάτων και υποθέσεων, την αξιοποίηση ποσοτικών και ποιοτικών μεθόδων, καθώς και τη χρήση βιβλιογραφικών πηγών και ψηφιακών εργαλείων. Παρουσιάζονται πρότυπα ακαδημαϊκής γραφής, συστήματα παραπομπών και τεχνικές σύνθεσης κειμένων που συνδυάζουν θεωρία και εμπειρικά δεδομένα. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ερευνητική δεοντολογία, την αποφυγή λογοκλοπής και την κριτική αξιολόγηση πηγών. Οι φοιτητές μαθαίνουν να αναπτύσσουν αυτόνομη ερευνητική σκέψη, να οργανώνουν τεκμηριωμένες εργασίες και να παρουσιάζουν τα αποτελέσματα της έρευνάς τους σε προφορική και γραπτή μορφή. Το μάθημα θέτει τις βάσεις για την εκπόνηση μεταπτυχιακής ή διδακτορικής διατριβής, ενισχύοντας την ικανότητα συστηματικής ανάλυσης, σύνθεσης και επιστημονικής επιχειρηματολογίας.

Το μάθημα διερευνά τη θεολογική διάσταση της επικοινωνίας και τον ρόλο της στη μετάδοση της πίστης και της εκκλησιαστικής εμπειρίας. Εξετάζει τη σχέση θεολογικού λόγου και κοινωνικού λόγου, τη λειτουργία των μέσων επικοινωνίας στη διαμόρφωση θρησκευτικών αντιλήψεων και τον διάλογο Εκκλησίας–σύγχρονου κόσμου. Παρουσιάζονται θεμελιώδεις θεωρίες επικοινωνίας, με έμφαση στην έννοια της «κοινωνίας προσώπων» και της θεολογίας του λόγου ως σχέσης. Οι φοιτητές καλούνται να αναλύσουν πρακτικά παραδείγματα από την εκκλησιαστική επικοινωνία, τα ΜΜΕ και τις ψηφιακές πλατφόρμες, κατανοώντας τη σημασία της γλώσσας, της εικόνας και του μηνύματος. Μέσα από σεμινάρια και εργασίες, αναπτύσσουν δεξιότητες θεολογικής ανάλυσης επικοινωνιακών φαινομένων και ικανότητα κριτικής προσέγγισης του δημόσιου λόγου. Το μάθημα ενθαρρύνει τον διάλογο μεταξύ θεολογίας, πολιτισμού και τεχνολογίας, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση υπεύθυνων επικοινωνιακών πρακτικών με πνευματική και κοινωνική ευαισθησία.

Το μάθημα εξετάζει τη Βίβλο ως λογοτεχνικό και πολιτισμικό κείμενο, αναδεικνύοντας την αισθητική, αφηγηματική και υφολογική της διάσταση. Μελετά τις βιβλικές αφηγήσεις σε σύγκριση με έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, εντοπίζοντας διακειμενικές σχέσεις, επιρροές και επανερμηνείες. Παρουσιάζονται μέθοδοι λογοτεχνικής ανάλυσης (αφηγηματολογία, σημειωτική, ερμηνευτική), καθώς και θεωρητικά μοντέλα που επιτρέπουν την προσέγγιση της Βίβλου πέρα από τη θεολογική ανάγνωση. Οι φοιτητές εκπαιδεύονται να διαβάζουν τα βιβλικά κείμενα ως έργα πολιτισμού που συνομιλούν με την ποίηση, το θέατρο και τη σύγχρονη πεζογραφία. Εξετάζεται επίσης η λογοτεχνική πρόσληψη βιβλικών θεμάτων στη νεότερη και σύγχρονη γραμματεία. Μέσα από ερευνητικές εργασίες, ενισχύεται η ικανότητα ανάλυσης και σύνθεσης, καθώς και η ευαισθησία απέναντι στην αισθητική διάσταση του ιερού λόγου.

Το μάθημα ερευνά τη διαχρονική συνάντηση της Βίβλου με τις εικαστικές, μουσικές και θεατρικές τέχνες. Εξετάζει πώς τα βιβλικά πρόσωπα, θέματα και σύμβολα απεικονίστηκαν ή μεταγράφηκαν σε έργα τέχνης από την αρχαιότητα έως σήμερα. Μέσα από συγκριτική ανάλυση παρουσιάζονται οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ θεολογικού νοήματος και καλλιτεχνικής έκφρασης, όπως αποτυπώνονται στη ζωγραφική, τη γλυπτική, τη λογοτεχνία, τη μουσική και τον κινηματογράφο. Οι φοιτητές μαθαίνουν να αναγνωρίζουν και να ερμηνεύουν τις θεολογικές αναφορές και συμβολισμούς στα έργα τέχνης, κατανοώντας παράλληλα τη διαπολιτισμική τους απήχηση. Η διδασκαλία συνδυάζει θεωρητική παρουσίαση, ανάλυση εικαστικών τεκμηρίων και εργασίες σε θέματα εικονολογίας και αισθητικής θεολογίας. Το μάθημα καλλιεργεί την ικανότητα σύνδεσης της Βίβλου με τη δημιουργική έκφραση και συμβάλλει στη διαμόρφωση διεπιστημονικής προσέγγισης των θρησκευτικών θεμάτων.

Το μάθημα εξετάζει τις θρησκείες της Ανατολής (Ινδουισμός, Βουδισμός, Κομφουκιανισμός, Ταοϊσμός, Σιντοϊσμός) και τη συνάντησή τους με τη δυτική σκέψη και κουλτούρα. Αναλύει θεμελιώδεις διδασκαλίες, φιλοσοφικά συστήματα και πνευματικές πρακτικές των ανατολικών παραδόσεων, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο επηρέασαν τη δυτική θεολογία, φιλοσοφία, τέχνη και ψυχολογία. Εξετάζονται ζητήματα όπως η έννοια του θείου, η απελευθέρωση, η ηθική, η σχέση ανθρώπου–φύσης και η μυστικιστική εμπειρία. Οι φοιτητές μαθαίνουν να προσεγγίζουν τις διαφορετικές θρησκευτικές κοσμοθεωρίες με κριτικό και διαπολιτισμικό βλέμμα, ενισχύοντας την κατανόηση της παγκόσμιας θρησκευτικής ποικιλομορφίας. Μέσα από τη μελέτη πηγών, συζητήσεις και ερευνητικά projects, καλλιεργείται η ικανότητα σύγκρισης και ερμηνείας των δογμάτων και των πρακτικών Ανατολής και Δύσης.

Το μάθημα συνδυάζει ψυχολογική και θρησκειολογική θεώρηση για να αναδείξει τη σχέση μεταξύ θρησκευτικής εμπειρίας και πολιτισμικού πλαισίου. Εξετάζει πώς οι θρησκευτικές αντιλήψεις και πρακτικές διαμορφώνουν την ταυτότητα, τη συμπεριφορά και τις αξίες των ανθρώπων μέσα σε διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα. Παρουσιάζονται βασικές θεωρίες της ψυχολογίας της θρησκείας, ζητήματα πίστης, ενοχής, ελπίδας και νοήματος, καθώς και φαινόμενα θρησκευτικής μεταστροφής ή εξωστρέφειας. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη διαπολιτισμική έρευνα και στη χρήση ποιοτικών μεθόδων (συνεντεύξεις, ανάλυση αφηγήσεων, μελέτες περίπτωσης). Οι φοιτητές εξοικειώνονται με τη σύγχρονη επιστημονική συζήτηση γύρω από τη σχέση θρησκείας, ψυχολογίας και κοινωνίας, αναπτύσσοντας δεξιότητες κριτικής σκέψης και εφαρμογής ερευνητικών εργαλείων.

Β' Εξάμηνο

Το μάθημα εξετάζει τη γένεση και την ανάπτυξη της χριστιανικής αισθητικής παράδοσης κατά την ύστερη αρχαιότητα, με επίκεντρο τη Μεσόγειο. Εστιάζει στις μορφές εικαστικής, λογοτεχνικής και αρχιτεκτονικής έκφρασης που διαμόρφωσαν το πρώιμο χριστιανικό ήθος και τη θεολογική εικονοποιία. Μέσα από τη μελέτη μνημείων, εικονογραφικών προτύπων και κειμενικών πηγών, οι φοιτητές διερευνούν τον τρόπο με τον οποίο η χριστιανική τέχνη ενσωμάτωσε στοιχεία του ελληνιστικού και ρωμαϊκού πολιτισμού, δημιουργώντας έναν νέο συμβολικό λόγο. Παράλληλα, αναλύεται η αισθητική ως θεολογική κατηγορία που συνδέει την πίστη με την εμπειρία του ωραίου και της αποκάλυψης. Το μάθημα καλλιεργεί διεπιστημονική προοπτική, συνδυάζοντας θεολογία, ιστορία της τέχνης και αρχαιολογία, ενώ ενθαρρύνει την ερευνητική εργασία πάνω σε παραδείγματα εικονογραφίας, μουσικής και λατρευτικής αρχιτεκτονικής.

Το μάθημα επικεντρώνεται στις αρχές της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης και της συμπερίληψης, με στόχο την καλλιέργεια δεξιοτήτων για εκπαιδευτική πράξη που προάγει την ισότητα και τον σεβασμό στη διαφορετικότητα. Παρουσιάζονται θεωρίες ταυτότητας, ετερότητας και πολυπολιτισμικότητας, καθώς και σύγχρονες παιδαγωγικές προσεγγίσεις για τη διαχείριση της ποικιλομορφίας μέσα στη σχολική κοινότητα. Μέσα από μελέτες περιπτώσεων, οι φοιτητές εξετάζουν εκπαιδευτικά προγράμματα που συνδέουν τη θρησκευτική αγωγή με τη διαπολιτισμική κατανόηση. Το μάθημα δίνει έμφαση στη συνεργατική μάθηση, στη διαμεσολάβηση συγκρούσεων και στη χρήση Τ.Π.Ε. για τη δημιουργία συμπεριληπτικών μαθησιακών περιβαλλόντων. Οι φοιτητές αναπτύσσουν ικανότητα σχεδιασμού διδακτικών παρεμβάσεων που ενισχύουν τον σεβασμό, τη συμμετοχικότητα και την κοινωνική συνοχή, συνδέοντας τη θεολογική γνώση με την εκπαιδευτική πράξη.

Το μάθημα εξετάζει τη συμβολή των εικαστικών τεχνών στη διαμόρφωση και έκφραση του θρησκευτικού βιώματος. Εστιάζει στη θεολογική, ιστορική και αισθητική διάσταση των έργων τέχνης που σχετίζονται με τη χριστιανική και άλλες θρησκευτικές παραδόσεις. Παρουσιάζονται βασικές αρχές εικονογραφίας, τεχνοτροπίας και θεολογίας της εικόνας, καθώς και η εξέλιξη των μορφών έκφρασης από τη βυζαντινή τέχνη έως τη σύγχρονη θρησκευτική δημιουργία. Οι φοιτητές μελετούν τον ρόλο του καλλιτέχνη ως ερμηνευτή του ιερού και αναλύουν τον τρόπο με τον οποίο η τέχνη λειτουργεί ως μέσο θεολογικής επικοινωνίας και πολιτισμικού διαλόγου. Η διδασκαλία περιλαμβάνει ανάλυση εικαστικών έργων, επιτόπια παρατήρηση και σύνθεση εργασιών που διερευνούν τη σχέση αισθητικής, θεολογίας και πνευματικότητας.

Το μάθημα εστιάζει στα κύρια ζητήματα της Φιλοσοφίας της Θρησκείας, διερευνώντας τη φύση του θείου, την πίστη, τη λογική, την ύπαρξη του κακού και το πρόβλημα της ελευθερίας. Παρουσιάζονται οι κλασικές και σύγχρονες φιλοσοφικές προσεγγίσεις από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη έως τον Kant, τον Kierkegaard, τον Heidegger και τη φαινομενολογική παράδοση. Εξετάζεται επίσης η σχέση φιλοσοφίας, θεολογίας και επιστήμης στη σύγχρονη εποχή, καθώς και οι επιπτώσεις της θρησκευτικής σκέψης στη διαμόρφωση ηθικών και πολιτισμικών αξιών. Οι φοιτητές αναπτύσσουν δεξιότητες εννοιολογικής ανάλυσης, επιχειρηματολογίας και συγκριτικής σκέψης, εμβαθύνοντας σε θεμελιώδη ερωτήματα περί πίστης και γνώσης. Το μάθημα προωθεί την κριτική θεώρηση της θρησκείας ως φιλοσοφικού φαινομένου και ενισχύει την ικανότητα συστηματικής σκέψης και διαλόγου.

Το μάθημα εξετάζει τη ρητορική διάσταση του θρησκευτικού λόγου και τον ρόλο της στη διαμόρφωση πολιτισμικών ταυτοτήτων. Αναλύει τον τρόπο με τον οποίο οι θρησκευτικοί λόγοι λειτουργούν ως μέσα πειθούς, διαλόγου και κοινωνικής επικοινωνίας. Οι φοιτητές μελετούν ρητορικές τεχνικές και γλωσσικές δομές που χαρακτηρίζουν τα ιερά κείμενα, τα κηρύγματα και τις δημόσιες θρησκευτικές ομιλίες. Παράλληλα, διερευνώνται οι σχέσεις θρησκευτικής ρητορικής με ζητήματα εξουσίας, ετερότητας και πολιτισμικής πολυφωνίας. Το μάθημα ενθαρρύνει την ανάλυση λόγου και τη δημιουργική εφαρμογή ρητορικών στρατηγικών για την προώθηση διαπολιτισμικού διαλόγου και ανεκτικότητας. Μέσω εργαστηριακών ασκήσεων, οι φοιτητές καλλιεργούν επικοινωνιακή ευχέρεια, κριτική ακρόαση και θεολογική ευαισθησία στον λόγο περί θείου.

Το μάθημα εστιάζει στη μελέτη των αγιολογικών και υμνογραφικών κειμένων της ορθόδοξης παράδοσης, με στόχο την κατανόηση της θεολογικής, λογοτεχνικής και πολιτισμικής τους αξίας. Παρουσιάζεται η ιστορική εξέλιξη των ειδών, οι πηγές και τα χαρακτηριστικά της αγιολογικής γραμματείας, καθώς και η ποιητική δομή και θεολογία των ύμνων. Οι φοιτητές μαθαίνουν να προσεγγίζουν τα κείμενα με αξιολογικά και ερμηνευτικά κριτήρια, λαμβάνοντας υπόψη τις έννοιες του ήθους, της αγιότητας και της πνευματικής εμπειρίας. Το μάθημα ενθαρρύνει την ανάλυση θεμάτων γλώσσας, ύφους και θεολογικού περιεχομένου, συνδέοντας τα αγιολογικά και υμνογραφικά κείμενα με τη λατρευτική και κοινωνική ζωή. Μέσα από εργασίες και συζητήσεις, οι φοιτητές αναπτύσσουν ικανότητα κριτικής ανάγνωσης και ερευνητικής αξιοποίησης πρωτογενών πηγών.